Contents
Konopljika, Drevno «Drvo čednosti»
Kaluđerski, divlji biber
Engleski naziv: Chaste Tree
Latinski naziv: Vitex agnus castus L., Verbenaceae
Konopljika, Vitex agnus-castus, grm visine 1-2 metra, prekrasnih ljubičasto-plavih cvetova i petoprstih, zašiljenih listova, samoniklo raste na Mediteranu, južnoj Evropi i centralnoj Aziji. Još u staroj Grčkoj i Rimu, plodovi konopljike korišćeni su za smanjenje libida od čega potiče i naziv “Drvo čednosti”. U srednjem veku konopljika je sađena oko manastira gde je korišćena u iste svrhe. Odatle potiče naziv kaluđerski biber.
Konopljika raste na suvim i toplim obalama Mediterana, na dobro osunčanim mestima na pretežno peskovitom bezvodnom tlu. Najbolje uspeva u Grčkoj, južnoj Turskoj i na jugu Italije.
Istorijska i tradicionalna primena konopljike
Plodovi konopljike se skoro dve hiljade godina koriste u lekovite svrhe. Grčki lekar Dioskurid preporučivao je njene plodove za smanjenje porođajnih bolova, smanjenje libida, kao i za lečenje menstrualnih tegoba. Dekokt ploda i lista se koristio u sedećim kupkama kao pomoć kod bolesti materice. Istoričar Plinije Stariji opisao je da su u staroj Grčkoj plodovi konopljike predstavljali simbol vernosti. Plodovi konopljike su tradicionalno primenjivani za lečenje nadutosti, groznice i zatvora, regulaciju menstrualnog ciklusa i ublažavanje grčeva materice. Američki eklektički doktori 19. veka preporučivali su plodove konopljike za regulaciju menstrualnog ciklusa kao i za pojačanje lučenja mleka.
Šta sadrži i kako deluje konopljika
Zreli plodovi konopljike sadrže do 0,7% eteričnog ulja koje sadrži: 1,8-cineol; beta-kariofilen, alfa i beta-pinen. Plod sadrži i labdan diterpenoide: rotundifuran i viteksilakton, koji pokazuju dopaminergičku aktivnost. Istraživanja su pokazala da ekstrakt konopljike deluje centralno na nivou hipofize tako da snižava nivo prolaktina, usporava lučenje FSH (Folikulostimulirajući hormon) i pomaže oslobađanje LH(Luteinizirajući hormon). Smanjenjem prolaktina povećava se nivo progesterona uz istovremeno smanjenje nivoa estrogena.
Medicinisko delovanje Vitexa
Ekstrakt konopljike deluje pre svega na ženski reproduktivni sistem i pomaže u sledećim stanjima:
- Dismenorea – bolna menstruacija
- Hiperprolaktinemija sa insuficijencijom corpus luteuma – Povećano lučenje prolaktina što može dovesti do oticanja i bolova u grudima
- PMS – premenstrualni sindrom
- Mastodinija – oticanje i bolovi u grudima
- Insuficijentna laktacija – nedovoljno lučenje mleka
- Acne vulgaris
- Neplodnost usled defekta lutealne faze
Koji deo biljke Vitex se primenjuje?
Koristi se uglavnom alkoholni ekstrakt iz plodova, ali se mogu koristiti i eterično ulje dobijeno iz plodova i listova konopljike.
Delotvornost Vitexa i savremena istraživanja
- U slučaju pojačanog lučenja prolaktina(hiperprolaktinemija) može doći do oticanja i bolova u grudima (mastodinija). Istraživanja su pokazala da ekstrakt konopljike može sniziti nivo prolaktina i na taj način ublažiti simptome mastodinije.
- Ekstrakt konopljike pomaže kod „defekta lutealne faze“ – stanja koje se karakteriše skraćenim menstrualnim ciklusom izazvanim nedovoljnim lučenjem progesterona. Lekovi koji snižavaju nivo prolaktina, produžavaju lutealnu fazu menstrualnog ciklusa. Ovakav efekat pokazuje i ekstrakt konopljike.
- U jednoj kliničkoj studiji od 67 žena koje su lečile neplodnost koristeći preparat od ekstrakta konopljike, došlo je do poboljšanja nivoa progesterona u lutealnoj fazi, ranije ovulacije i nastupanja trudnoće kod 38 ispitanica.
- Ekstrakt konopljike doveo je do ublažavanja simptoma premenstrualnog sindroma kod 178 žena koje su sudelovale u kliničkom ispitivanju.
- Eterična ulja iz listova i plodova konopljike pokazala su se podjednako efikasnim u lečenju simptoma predmenstrualnog sindroma.
- Do poboljšanja stanja karakterističnog kao acne vulgaris došlo je nakon terapije sa preparatom konopljike.
Kako se dozira konopljika?
Ako nije drugačije propisano dnevna doza treba da odgovara količini od:
- 30-40mg osušenih i samlevenih plodova konopljike;
- tinkture 1:5 – 0,2 ml ili 4 kapi;
- eteričnog ulja iz plodova ili listova – 50 mg ili jedna kap dnevno.
Da li je konopljika štetna?
Prema dosadašnjim saznanjima konopljika nije štetna i nema poznatih kontraindikacija.
Da li postoje interakcije Vitexa sa nekim lekovima?
Istovremena primena preparata konopljike sa antagonistima dopaminskih receptora kao što je risperidon(Risset), može oslabiti efekat preparata.
U kojim se lekovitim oblicima se koristi Vitex?
Konopljika se primjenjuje u obliku kapsula, tinkture, vodeno-alkoholnih rastvora i eteričnog ulja.
Da li konopljiku smeju koristiti trudnice i dojilje?
Upotreba preparata konopljike ne preporučuju se u trudnoći ali se slobodno može koristiti za vreme dojenja.
